Vorige week was ik bij de inauguratie van een hoogleraar. Een middag met protocol, waarna de man in kwestie officieel professor was. De aula van de universiteit zat vol, de meeste mensen droegen wat ze die dag toch al aan hadden. Informeel. Gemakkelijk. Zij wel.
Ik hou van protocol. De vaste opeenvolging van gedrag en woorden, het structureert hetgeen belangrijk is. Je weet: alles komt aan bod. En je weet ook waar de momenten voor jezelf zitten.
Wij werden uitgenodigd op te staan, want het cortège, de stoet, van de hoogleraren zou binnentreden. Vooraan de pedel. Ik zag de stoet en voelde de tranen in mijn ogen komen. Knipperen. Even ademhalen. Het was mooi, deze hoogleraren, elk in de toga van de eigen universiteit, deze middag verenigd in het eerbetoon aan de wetenschap en aan hun aanstaande collega. Hier was het geloof in hard werken en in de waarde van iets weten. Genieten van het leven was niet genoeg. De betekenis van kennen – daar ging het om. En om de nieuweling, die er straks helemaal zou bijhoren.
Zijn moeder was er ook. Dat ontroerde me ook, voor haar. Je zult je kind toch professor zien worden. De man die daar staat kennen als je baby van toen. Zou ze tegen hem gefluisterd hebben dat hij later best professor kon worden?
De oratie – wat een heerlijke woorden toch – was prachtig, en eindigde zoals het hoort met: “Ik heb gezegd.” Iedereen moest staan toen het cortège de aula verliet. Toen kwam de receptie. We stonden rommelig in de rij om te feliciteren, al het protocol was weg, en daarmee ook mijn ontroering.
We zijn arm aan protocol in Nederland. De doe-maar-gewoon ziekte heeft ons overgeleverd aan onszelf en elkaar. Het was de bedoeling dat we vrije, spontane mensen zouden worden. In plaats daarvan werd de een te direct en de ander te angsthazerig. Geen wonder dat de etiquetteboeken de laatste jaren goed verkocht worden. Als je weet hoe het eigenlijk hoort, kun je het nog wel anders doen, maar je wéét in ieder geval iets. Dat biedt houvast.
Eigenlijk zou ik meer protocol willen in het dagelijks leven. Winkels met huisregels. Bordjes in de bus. Een verbod op met open mond gapen in het openbaar. Het zou een gewone dag zo veel gemakkelijker en prettiger maken, voor iedereen. Ik dank u beleefd voor de aandacht.
Vilan van de Loo
